فولاد آلیاژی چیست و چه مشخصات فنی دارد؟

فولاد یکی از مهمترین فلزات در جهان است. این فلز با داشتن صرفه اقتصادی و قابلیت هماهنگ شدن با همه صنایع از جایگاه ویژه ‌ای در جهان برخوردار شده است. کمتر صنعتی در جهان وجود دارد که با فولاد و محصولات آن سروکار نداشته باشد. فولاد می ‌تواند خواص برخی از عناصر را جذب و ویژگی ‌های چشمگیری پیدا کند که به این نوع فولاد، فولاد آلیاژی گفته می ‌شود. فولاد آلیاژی در صنایعی همچون نفت، پتروشیمی، هواپیما سازی، خودروسازی، کشتی‌ سازی، ساخت قطعات مختلف و غیره کاربرد دارد. در ادامه این مبحث به بررسی این فولاد، انواع و نحوه ساخت آن اشاره خواهد شد.

فولاد خود یک آلیاژ است که از ترکیب آهن و کربن به وجود می‌ آید. این آلیاژ مهم به دلیل استحکام، مقرون به صرفه‌، ارزان و‌ در دسترس بودن، راحتی در استخراج و تولید بسیار حائز اهمیت و پرکاربرد است. از این جهت فولاد تقریبا در تمامی صنایع دیده می ‌شود. اما چیزی که فولاد را نسبت به بقیه آلیاژها و فلزات منحصر به فردتر کرده امکان ساخت انواع فولاد آلیاژی با اضافه کردن برخی عناصر به آن است. به هنگام تولید فولاد و در مرحله ذوب، عناصر مختلفی را به هدف تولید فولاد با قابلیت ‌های بیشتر اضافه می‌ کنند. مهمترین این عناصر کربن بوده که تعیین کننده میزان سختی و نرمی آن است. به طوریکه هر چقدر میزان کربن بیشتر باشد حالت سختی، شکنندگی و جوش‌ ناپذیری آن نیز افزایش می ‌یابد. از همین رو کربن را به میزان متعادل در فولاد به کار می‌ برند تا جایی که هم فولاد سخت شود و هم خاصیت جوش ‌پذیری مناسبی پیدا کند.

برای تولید فولاد آلیاژی، در کنار کربن از عناصر دیگر نظیر منگنز، بور، وانادیم، کروم، منگنز، سیلیسیم، تنگستن و غیره استفاده می ‌کنند. هر کدام از این عناصر نوع خاصی از فولاد آلیاژی را با قابلیت ‌ها و خواص ویژه به وجود می ‌آورند که در ادامه این مقاله با آنها آشنا خواهید شد. بنابراین فولاد آلیاژی فولادی است که در ترکیب خود علاوه بر کربن یک یا چند تا از عناصر فوق الذکر را داشته باشد.

کاربرد فولاد آلیاژی

فولاد آلیاژی به دلیل داشتن ویژگی‌ های همچون سختی، چقرمگی، مقاومت به سایش و خوردگی، شکل ‌پذیری و غیره برای ساخت موتور جت، پره ‌های توربین، رآکتورهای هسته ‌ای، فضاپیماها مورد استفاده قرار می ‌گیرد. لازم به ذکر است که فولادهای آلیاژی پاسخ های مختلفی در محیط‌ های مغناطیسی می‌ دهند و از این جهت برای ساخت موتورهای الکتریکی و مبدل‌ ها کاربرد دارند.